Татарча табышмаклар

Татарские загадки для детей и взрослых развивают в человеке догадливость, сообразительность,логическое мышление.

Загадка по своей сути -метафорическое выражение, в котором один предмет изображается посредством другого, имеющего с ним какое-нибудь, хотя бы отдалённое сходство; на основании этого выражения человек и должен отгадать задуманный предмет.

Жанр загадки отличается тем, что требует отгадать описываемый предмет.

Поэтому загадка имеет большое значение в формировании интеллекта.
Отгадывание загадки предполагает наличие знаний, представлений о целом ряде предметов, явлений окружающего нас мира, расширяет кругозор, приучает к наблюдениям, сосредотачивает внимание на отгадываемом предмете, на слове, которое описывает его, на звуке, который помогает отгадать загадку.

Суть заключается в том, что человек должен отгадать о каком предмете идет речь.
По своей форме татарские народные загадки примыкают к пословицам: та же мерная, складная речь, то же частое употребление рифмы и созвучия слов.

Татарские загадки(табышмаклар)

Звери,животные,птицы,насекомые

* Ала чапан киенгән, Мал суйганга сөенгән, Шунда төшеп йөгергән. (Саескан)

* Савытыннан сабы озын. (Саескан)

* Кечкенә генә берәү, Артында озын терәү. (Саескан)

* Аягы кулдан югары, Сикерә талдан югары; Ни кош түгел, ни корт түгел, Тезе билдән югары. (Чикерткә)

* Кырда кара казаным кайный. (Кырмыска оясы)

* Җаны бар да каны юк, Йөк тартырлык хәле юк. (Чебен)

* Колга башында бер өй, Кунагым тәрәзәсеннән йөри. (Сыерчык оясы һәм сыерчык)

* Колга башыңда йорты, Эчендә аның җырчы. (Сыерчык)

* Бер кошым бар: тынмый, Агачка оя кормый; Ое-җирдә, Җыры − күктә. (Тургай)

* Кулы юк, балчык ташый, Балтасы юк, өй ясый. (Карлыгач)

Деревья и растения

* Яз килсә − киенә, Көз килсә − чишенә. (Агач)

* Җәй дә егет, кыш та егет, Картайганы юк, гел егет. (Чыршы, нарат)

* Бәләкәй генә бер чүлмәк, Авызы-җөе күренми. Ничек кенә йөртсәң дә, Ашы һичбер түгелми. (Чикләвек)

* Утта яна, Суда батмый. (Агач)

* Кайчысыз киселә, Җепсез тегелә. (Яфрак)

* Язын дөньяга килә, Көзен саргаеп үлә. (Яфрак)

* Үзе аяксыз-кулсыз, Сикерә дә төшә, сикерә дә төшә. (Яфрак)

* Иелә, бөгелә, Ак мамыгы түгелә, Кара күзе күренә. (Шомырт)

* Нинди агач җилсез шаулый? (Усак)

* Аягы алтмыш, Кулы җитмеш, Бите мең бер йөз җитмеш. (Тирәк)

* Җәй дә, кыш та бер төстә. (Чыршы)

* Җәй дә, кыш та, яз да, көз дә Чәчәк ата бер төстә. (Чыршы)

* Яфрак та түгел, Ботак та түгел, Үзе агачта үсә. (Агач кайрысы)

* Эчен ашыйлар, Тышын ташлыйлар. (Чикләвек)

* Кат-кат, Катлы сарай эчендә Падишаның бер кызы бар, Бикле сарай эчендә. (Чикләвек)

Время года,погода,солнце,луна,звезды

* Лампа түгел − яктырта, Мич түгел − җылыта. (Кояш)

* Егет егетлеген итә, Елмаеп боз эретә. (Кояш)

* Нәрсә төнне яктырта, Нәрсә яна − яндырмый? (Кояш, ай)

* Иртән чыга, Кичен югала, Аның урынына Энесе кала. (Кояш, ай)

* Алтын китте, көмеш килде. (Кояш, ай)

* Өй өстеңдә ярты күмәч. (Ай)

* Төнлә калка, көндез ята. (Ай)

* Мич тулы пәрәмәч, Уртасында − бер калач. (Ай, йолдызлар)

* Берсе чәчә, берсе эчә, берсе үсә. (Болыт, җир, үлән)

* Ишектән керер, түргә менеп утырыр. (Суык)

* Аяксыз-кулсыз рәсем ясый. (Суык)

* Ипи түгел, су түгел, Авыр түгел, аз түгел, Ансыз яшәү мөмкин түгел. (Һава)

* Мич эчендә кара мәче. (Төтен)

* Сыр-сыр сыры бар, Алты төрле нуры бар, Җиде кат күккә юлы бар. (Салават күпере)

* Урманда урынсыз, Кырда койрыксыз. (Җил)

* Кулсыз-аяксыз тәрәзә кага. (Җил)

* Котыра да үкерә, Бөтен җирне тутыра. (Буран)

* Кышын ята таштай, Язын чаба аттай. (Боз)

* Мамык юрган, Кат-кат сырган, Үзе суп-суык. (Кар)

* Менә ята җәүһәр таш, Алыйм дисәң, юк була. (Кар)

* Чит-чите − таллык, Уртасы − сазлык; Керсәң − батарсың, Чыгалмый ятарсың. (Күл)

* Башы тауда, аягы диңгездә. (Елга)

* Күктән килде, җиргә китте. (Яңгыр)

* Ялт-йолт ялтырый, Җирнең өсте калтырый, Энҗе кебек тезелә, Ефәк кебек сузыла. (Яшен, яңгыр)

* Үзе туңа, өйгә керми, Үзе җылый да җылый. (Тамчы)

* Аяксыз-кулсыз дөп-дөп кое казый. (Тамчы)

* Үзе туңа, үзе керми, Үзе елый да елый. (Кәрнизгә каткан боз сөнгесе)

* Өй артында ак тана Мөгезем бар дип мактана. (Боз сөнгесе)

* Тәнсез тора, телсез сөйләшә, Һичкем аны күрми, һәркем аны ишетә. (Кайтаваз)

* Сөйләгәнне үзеңә кайтара. Ул нәрсә? (Яңгыравык, кайтаваз)

* Бабай килгән сагынып, Ак чикмәнен ябынып. (Кыш килү)

* Ала-сыер ятып кала, Ак сыер торып китә. (Яз)

* Кигән киеменең бизәге Бөтен дөньяны ямьгә бизәде. (Җәй)

Овощи и фрукты
* Кечкенә генә сары карт,- Кигән туны тугыз кат. (Суган)

* Үзем туныйм, үзем елыйм да елыйм. (Суган)

* Бер кисмәктә мең егет. (Кыяр)

* Тәрәзәсе юк, ишеге юк, Эче тулы халык. (Кыяр)

* Җир астында алтын казык. (Кишер)

* Кызыл кызы җир эчендә, Чәчләре җир өстендә. (Кишер)

* Бер күтәрәм йорт, Эче тулы яссы корт. (Кабак)

* Келәте бар, малы юк, Баласының саны юк. (Кабак)

* Эсселәгән саен, Кат-кат тун кия. (Кәбестә)

* Аяксыз-кулсыз, мең кат кигән. (Кәбестә)

* Эче кызыл шикәрле, Тышы яшел бәрхетле. (Карбыз)

* Яшел сарай эчеңдә Кызыл бояр утыра. (Карбыз)

* Җир астында җиз бүкән, − Ул ни икән? (Бәрәңге)

* Чәчәге агачында, Алмасы тамырында. (Бәрәңге)

* Төбе алмалы, Башы чалмалы. (Бәрәңге)

* Җир астында җиз бүкән. (Торма)

* Түгәрәк кенә кызыл йорт, Эче тулы корт. (Помидор)

* Түгәрәк − ай түгел, Сары − май түгел, Койрыгы бар − тычкан түгел. (Шалкан)

* Җир астында картыгыз, Сакалыннан тартыгыз. (Шалкан)

* Гәүдәсе бар − җаны юк, Үзе эшләпә кигән − башы юк. (Гөмбә)

* Түгәрәк − ай түгел,Сары − май түгел,
Койрыгы бар − тычкан түгел.(Шалкан)

* Ишеге-тәрәзәсе юк,Өй эче тулы кунаклар.(Кыяр)